Energiemarkt analyse 29 oktober 2024

“In plaats van een energietransitie hebben we het over energietoevoeging.” – Amin Nasser, CEO van Saudi Aramco

Amin Nasser, CEO van Saudi Aramco, is behoorlijk optimistisch over de Chinese vraag naar olie, vooral nadat China een reeks van stimuleringsmaatregelen om de op één na grootste economie ter wereld nieuw leven in te blazen. China, de grootste importeur van ruwe olie en de op één na grootste olieconsument, is Aramco’s grootste afnemer van ruwe olie. Nasser merkt op dat Aramco van plan is om zijn capaciteit voor vloeibaar-chemicaliën uit te breiden naar 4 miljoen vaten per dag. Het grootste deel van de stijging is gericht op Chinese markten. Bovendien is de vraag naar vliegtuigbrandstof in het land een lichtpuntje, volgens Nasser. Hij wijst erop dat de energietransitie in Azië veel langzamer verloopt dan aanvankelijk werd verwacht. Hij verwacht dat de vraag naar olie in het Zuiden de komende decennia zal stijgen in lijn met de levensstandaard, gevolgd door een lang plateau. Daarom spreekt hij liever van energietoevoeging dan van energietransitie.

In een recent rapport over de oliemarkt stelde het Internationaal Energieagentschap (IEA) dat de vraag naar ruwe olie tegen het einde van het decennium zou kunnen afnemen als gevolg van het “Elektriciteitstijdperk”. Voorspellingen van een scherpe en plotselinge daling in de wereldwijde vraag naar ruwe olie zijn nog niet uitgekomen. Het is zelfs zo dat fossiele brandstoffen, vooral aardgas, de wereldeconomie nog tientallen jaren zullen blijven aandrijven.

Chinese en Indiase oliehandelaren zijn verantwoordelijk voor de explosieve groei van schaduwvloot tankers die Russische ruwe olie naar Azië vervoeren om Westerse sancties te omzeilen. Een nieuw rapport,“BRICS+ Energy: Engine of the New World Order” van de Valdai International Discussion Club belicht de strategische verschuiving van Rusland om zijn olie-export te verleggen van Europa naar Azië als gevolg van de sancties van de G7. De grootste vraag naar Russische ruwe olie in 2023 kwam van slechts twee BRICS-landen: India en China.

Door de banden met BRICS-landen aan te halen blijft Rusland alternatieve kanalen vinden voor haar energiebronnen Zo wordt BRICS+ gepositioneerd als een belangrijk tegenwicht voor de westerse financiële en energiecontrole in de nieuwe wereldorde.

Volgens Robin Brooks van Brookings Institute stegen Indiase importen uit Rusland met 900% ten opzichte van de pre-invasie periode. Hij zegt dat dit vooral komt doordat Russische ruwe olie naar India wordt gestuurd om te worden geraffineerd en vervolgens “terug naar Europa wordt verscheept”. Dit gebeurt niet op westerse olietankers die voldoen aan het G7-plafond, maar op schepen uit de schaduwvloot. India speelt dus een cruciale rol in de wereldwijde oliehandel met zijn grootschalige raffinaderijen. TankerTrackers.com laat zien hoe de wereldwijde schaduwvloot van olietankers wordt ingezet. Met andere woorden, Rusland en andere landen die onder Amerikaanse sancties vallen, draaien rondjes om Washington en Brussel.

De Westerse sancties die worden omzeild door de schaduwvloot, dragen bij aan de trend van de-dollarisering. Met andere woorden, de dollarhegemonie is op lange termijn in grote problemen.

Prijs Ruwe olie – Brent December 2024 ($/barrel) – weekly cloud candle, log scale

“Dit gaat niet alleen over het vergroten van de capaciteit; het gaat over het herdefiniëren van ons hele energielandschap.” – Manohar Lal, minister van elektriciteit India

India wil een grootschalige upgrade en expansie van haar elektriciteitstransmissiesysteem. Het land verwacht investeringsmogelijkheden van $ 109 miljard ter ondersteuning van de integratie van hernieuwbare energiebronnen en opslagoplossingen, aldus het ministerie van elektriciteit. Het nieuwe National Electricity Plan (Transmission) van India behelst de toevoeging van honderdduizenden kilometer transmissielijnen, transformatiecapaciteit en interregionale transmissiecapaciteit tegen 2032.

India streeft ernaar om 500 gigawatt (GW) aan hernieuwbare energiecapaciteit te installeren tegen 2030. Tegen 2032 zou dit volgens het nationale elektriciteitsplan toenemen tot 600 GW. Volgens de minister van Energie verwacht het land dat de vraag naar elektriciteit zal stijgen tot 708 GW in 2047 volgens de minister van elektriciteit.

Deze ontwikkeling in de richting van groene energie sluit aan bij de Indiase belofte om de CO₂–uitstoot tegen 2030 met 1 miljard ton te verminderen en tegen 2070 netto-nul-uitstoot te bereiken, aldus het ministerie van Energie. Om aan deze vraag te voldoen, moet India zijn elektriciteitscapaciteit verviervoudigen, voegt de minister eraan toe. Het land zal tegen het einde van het decennium elk jaar minstens 44 GW aan schone energiecapaciteit moeten installeren om de doelstelling van 500 GW te halen, volgens schattingen van Bloomberg op basis van gegevens van het Indiase ministerie. Minister voor Hernieuwbare Energie Pralhad Joshi verklaarde dat financiële instellingen 386 miljard dollar hebben toegezegd om India te helpen zijn hernieuwbare energie-industrie te stimuleren.

De prijs van elektriciteit steeg vorige week in lijn met de gasprijs.

Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2025 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale

“We hebben in België een verdubbeling van de LNG-volumes gezien. Deze zijn waarschijnlijk bestemd voor de bevoorradingszekerheid binnen Europa, maar we hebben moeite om dit (14e) pakket te implementeren.” – Tinne van der Straeten, energie minister België

EU-ministers debatteren over de alternatieven voor Russische gasimporten nu de Oekraïense transitovereenkomst afloopt in december. Er ontstaat bezorgdheid over de toename van de invoer van LNG en de effectiviteit van EU-sancties met betrekking tot wederuitvoer. Sommige EU-leden zijn voorstander van een strengere LNG-rapportage en er wordt gesproken over alternatieven zoals de import van gas uit Azerbeidzjan, maar er is nog geen overeenstemming bereikt over concrete oplossingen.

Het meest recente sanctiepakket tegen Rusland in juni omvatte een verbod op herladingsdiensten voor Russisch LNG op EU-grondgebied, met als doel het overladen naar derde landen te belemmeren. Er geldt een overgangsperiode van negen maanden. Dit omvat ook overslag tussen schepen onderling en tussen schepen en de wal, evenals herladingsactiviteiten. Het heeft geen invloed op de invoer, alleen op de wederuitvoer naar derde landen via de EU.

Nu vragen verschillende EU-lidstaten, waaronder Frankrijk en België, de Europese Commissie om strengere eisen op te stellen voor het rapporteren van LNG-importvolumes door leveranciers en opslagbedrijven. Wat betreft de resterende gasleveringen via pijpleidingen van Rusland naar de EU via de Oekraïense doorvoerroute, heeft Oekraïne al verschillende keren aangegeven dat het de huidige doorvoerovereenkomst na 31 december 2024 niet zal verlengen. Slowakije blijft Russisch gas ontvangen en heeft verklaard dat het de route door Oekraïne wil blijven gebruiken.

EU energieministers hebben het gehad over het vervangen van Russisch gas door Azerbaijan als leverancier in te zetten. Er zijn echter weinig details over hoe dit in z’n werk zou moeten gaan, technisch en politiek gezien volgens Bloomberg. De EU is nog ver verwijderd van een akkoord over de vervanging van Russische leveringen. Een mogelijke deal zou zelfs te elfder ure of begin volgend jaar kunnen plaatsvinden, zo vertelden anonieme bronnen aan Bloomberg.

Rusland lijkt Westerse sancties op haar LNG tankervloot te ontwijken door eigenaarschap van schepen over te dragen naar een nieuw gecreëerd bedrijf gevestigd in een vrije handelszone in Dubai. Drie LNG-tankers, die voorheen werden beheerd door de Russische bedrijven Gazprom en Sovcomflot, hebben een nieuwe eigenaar in Dubai, Matias Ship Management, volgens de wereldwijde scheepvaartdatabase Equasis. Rusland begon een schaduwvloot van tankers om haar LNG te verschepen door overdracht van scheepseigendom, vergelijkbaar met het creëren van een schaduwvloot voor de export van olie na de eerste westerse sancties.

Ondanks de zwakte op te oliemarkt, blijft de gasprijs sterk liggen. Begin deze week  was er een correctie van 2-3% na een reeks stijgingen vorige week. Hoewel de marktbeweging er nog niet uitziet als een impulsieve bull run, blijft de trend opwaarts omdat de prijs en de volglijn boven de dagelijkse cloud liggen.

Prijs TTF gas leverjaar 2025 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale

“De opleving van waterkracht in China heeft het aandeel van steenkool in de elektriciteitsvoorziening enigszins beperkt.” – OilPrice.com

Door een hoger aardgasverbruik voor elektriciteitsproductie is Amerika voor zijn elektriciteitsvoorziening afhankelijker geworden van fossiele brandstoffen dan China, ’s werelds grootste CO₂-uitstoter. Sinds juni 2024 wordt aan de grote vraag naar Amerikaanse elektriciteit in de zomer voornamelijk voldaan door meer gasgestookte elektriciteitsproductie. Ondertussen heeft het herstel van waterkracht in China het aandeel van steenkool in de elektriciteitsmix beperkt. Als gevolg hiervan hadden fossiele brandstoffen, waaronder aardgas en steenkool, sinds juni een gemiddeld aandeel van 62,4% in de totale Amerikaanse elektriciteitsvoorziening. Dit staat tegenover een lager aandeel fossiele brandstoffen in het door steenkool gedomineerde elektriciteitssysteem van China, waar fossiele brandstoffen tussen juni en september goed waren voor 60,5% van de opwekking, volgens gegevens van de energiedenktank Ember.

De toename van de elektriciteitsproductie uit aardgas kan de huidige doelstellingen van Amerika om in 2035 een koolstofvrij elektriciteitsnet te hebben, ondermijnen. De elektriciteitsproductie uit aardgas steeg in de eerste 9 maanden van 2024 met 20% ten opzichte van dezelfde periode in 2019. Het aandeel van gas in de elektriciteitsvoorziening steeg naar 43%, tegenover 38% vijf jaar geleden.

In de afgelopen jaren is de vraag naar elektriciteit in Amerika, die grotendeels wordt geleverd door gasgestookte centrales, aanzienlijk toegenomen. Deze vraag zal naar verwachting verder toenemen met de toenemende elektrificatie en de grotere behoefte aan elektriciteit voor het voeden en koelen van datacenters. Amerikaanse nutsbedrijven kondigen plannen aan voor het grootste volume aan nieuwe aardgascentralecapaciteit in jaren naarmate de AI-groei de vraag naar elektriciteit doet stijgen.

Prijs ICE Kolen leverjaar 2025 (USD/t) – Weekly Cloud Candle, Log Scale

“De energietransitie mislukt en zal mislukken.” – Barry Norris, Argonaut Capital Partners

Een recente Bloomberg-analyse van 500 hedgefondsen laat een trend zien: veel hedgefondsen op Wall Street hebben een “netto short” positie in groene sectoren zoals batterijen, zonne-energie, EV’s en waterstofbedrijven, in plaats van “long” posities die in het voordeel zijn van groei. Dit komt overeen met gegevens van Hazeltree, dat alternatieve investeringen volgt, die aangeven dat meer fondsen netto “long” zijn op fossiele brandstoffen in vergelijking met fondsen die “short” zijn op olie, aardgas en steenkool. Dit ondanks de miljardeninvesteringen in groene stimuleringspakketten om deze industrieën in de Westerse landen en China te ondersteunen. Stille sommige groene industrieën hebben geen toekomst. Een aantal speculatieve groene bedrijven zijn geïmplodeerd.

In 2023 besefte Wall Street al snel dat investeringen in schone energie en groene technologie niet de verwachte snelle rendementen zouden opleveren. Veel beleggers, beïnvloed door de steun van de overheid en de verhalen van de mainstream media over de klimaatcrisis, hadden te snel en te zwaar geïnvesteerd in groene bedrijven die het misschien niet hadden overleefd in een omgeving met hoge rentes.

De Bloomberg analyse toont een glimp van slecht geleide investeringen door het leeuwendeel van Wall Street. Nu zijn fondsen vooral netto short voor groen tech en long voor fossiele brandstoffen. Sinds de piek in 2021 is de S&P Global Clean Energy Index met 60% in elkaar gezakt. De S&P Global Oil Index is met 70% gestegen. Zie hieronder de grafische afbeelding van de performance van deze indices inclusief de wereldaandelenindex.

Impax Asset Management, een clean-energy transitiefonds dat ooit een beurswaarde van 50 miljard had, heeft haar waarde in elkaar zien storten met meer dan 50% sinds 2021. De energietransitie is aan het falen en zal falen volgens Barry Norris, grondlegger en CIO van UK hedge fund Argonaut Capital Partners LLP. Hij voegt eraan toe dat fossiele brandstoffen nog jaren de belangrijkste energiebron zullen blijven.

De Europese Unie en China kwamen eind vorige week overeen de discussie voort te zetten over een mogelijk alternatief voor de EU importtarieven op China-made EVs, een week voordat de heffingen van kracht worden. Eerder deze maand ontving de Europese Commissie voldoende steun van de EU-lidstaten om heftige tarieven tot 45% op te leggen op importen van EVs uit China vanwege oneerlijke subsidiering.

De EU en China onderhandelen over een potentieel alternatieve oplossing voor de tarieven. Als er geen akkoord wordt bereikt, zullen de invoertarieven volgende maand van kracht worden. De gesprekken met China over een alternatief voor het EU-tarief zullen worden voortgezet, zelfs na de hoge importheffingen. Beide partijen bevestigen hun politieke betrokkenheid bij het vinden van een wederzijds aanvaardbare oplossing die effectief moet zijn bij het gelijktrekken van de speelvelden in de EU en de WTO (Wereldhandelsorganisatie). Verdere technische onderhandelingen zullen binnenkort plaatsvinden.

De voorlopige EU-tarieven, die sinds juli van kracht zijn, hebben geleid tot een reactie in China, dat antidumpingonderzoeken voortzet naar EU-invoer gericht op zaken als cognac en varkensvleesproducten.. Verschillende EU-lidstaten, waaronder Duitsland en grote Duitse autofabrikanten, hebben hun zorgen geuit dat de tarieven kunnen leiden tot een breder handelsconflict en vergeldingsmaatregelen van China.

De prijs van emissierechten heeft een hogere bodem gemaakt begin oktober ten opzichte van het dieptepunt in februari dit jaar. De correctie heeft een ABC-vorm en de kans is groot dat de marktprijs weer gaat stijgen vanaf hier.

Prijs Emissierechten – Dec-24 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale

“Energiezekerheid en klimaatactie gaan hand in hand: de wereld hoeft niet te kiezen tussen een betrouwbare energievoorziening en het aanpakken van de klimaatcrisis.” – Fatih Birol, directeur van het Internationaal Energieagentschap (IEA)

Energiezekerheid staat centraal in de Wereldvooruitzichten Energie 2024. Geopolitieke spanningen, oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten en de versnippering van landen vormen een bedreiging voor de internationale coördinatie van de energietransitie.

Gegarandeerde toegang tot betaalbare energie blijft essentieel. Volgens het IEA is het belangrijk om te anticiperen op de risico’s van elektrificatie, de toeleveringsketens van materialen voor zonne-energietechnologieën veilig te stellen en de impact van extreem weer als gevolg van klimaatverandering op de energievoorziening te beperken. Ondanks de versnelde invoering van hernieuwbare energiebronnen in de afgelopen jaren, ziet het IEA grote onzekerheden op de korte termijn. Dit komt door de onzekerheid over hoe het overheidsbeleid en de industriële strategieën zich verder zullen ontwikkelen. Het risico bestaat dat door de kosten van hernieuwbare energie en de stabiliserende prijzen van fossiele brandstoffen, overheden en industrieën vaker voor fossiele brandstoffen zullen kiezen.

Het agentschap verwacht dat de markt voor duurzame energie de komende jaren meer in balans zal komen. De prijzen van zonnepanelen en batterijen zullen naar verwachting dalen door de uitbreiding van de productiecapaciteit en de concurrentie tussen leveranciers. Hoewel de groei van hernieuwbare energie plaatsvond in een periode van fluctuerende prijzen voor fossiele brandstoffen, verwacht het IEA dat de markt zich zal stabiliseren ondanks de geopolitieke instabiliteit. Het is nu aan beleidsmakers en consumenten om te kiezen tussen fossiele brandstoffen en hernieuwbare energie.

De vraag naar elektriciteit is de afgelopen tien jaar sterk gegroeid, met China verantwoordelijk voor twee derde van deze toename. Het IEA heeft zijn voorspelling voor de vraag naar elektriciteit in 2035 naar boven bijgesteld: de totale vraag zal naar verwachting 6 procent hoger liggen dan in eerdere voorspellingen, wat neerkomt op 2.200 terawattuur extra. Oorzaken zijn onder andere industrieel verbruik, elektrisch vervoer, koeling, datacenters en de opkomst van kunstmatige intelligentie.

De energietransitie en de toenemende vraag naar elektriciteit zorgen voor groeiende onzekerheid rondom energieveiligheid. Het IEA benadrukt dat er aanzienlijke investeringen nodig zijn in de elektriciteitsinfrastructuur en de flexibiliteit van het netwerk. Er moet een evenwicht worden gevonden tussen investeringen in het elektriciteitsnet en in batterijopslagsystemen. Hierdoor kunnen seizoensgebonden en dagelijkse schommelingen in de energievraag worden beheerd.

Bron: Solar365