Energiemarkt analyse 19 februari 2025

“De olie-export van Iran naar nul brengen.” – Trump

Amerika kondigde recent de eerste ronde sancties aan tegen Iran om in de woorden van Trump “maximale druk” uit te oefenen. De beslissing is gericht op het Iraanse olienetwerk waarmee China wordt voorzien van goedkope olie. De miljarden aan inkomsten die Iran genereert worden volgens Treasury officials gebruikt voor het financieren van militante groepen. “De Verenigde Staten zijn vastbesloten elke poging van Iran om de financiering van hun kwaadaardige activiteiten veilig te stellen agressief aan te pakken”, aldus Scott Bessent, Treasury secretaris, naar aanleiding van Trump’s aankondiging voor maximale druk op de regering, om alle wegen naar een kernwapen te ontzeggen en om hun invloed in het buitenland tegen te gaan.

OPEC heeft het Amerikaanse Energy Information Administration (EIA), consultant Rystad Energy, Wood Mackenzie en een aantal andere partijen vervangen door Kpler, OilX en ESAI als secundaire bronnen voor het inschatten van de ruwe olieproductie en de compliance met de productieverlagingen van het kartel. Het besluit wordt gezien als significante sneer richting het Amerikaanse energieagentschap en weerspiegelt de toenemende spanningen tussen OPEC en het Westen. De beslissing komt nadat OPEC reeds in 2022 de IEA van haar lijst van gegevensbronnen had geschrapt vanwege hun kritiek op olieproducerende landen in een CO2-neutrale wereld. OPEC heeft de IEA al vaker beschuldigd van “gevaarlijke” voorspellingen over piekolievraag tegen 2030.

Vrachttarieven voor het verschepen van Russische Urals vanaf Baltische havens naar India zijn in februari met 20% gestegen tot $ 7-8 miljoen per trip na het opleggen van strengere sancties op Russische ruwe olie van de Biden regering in januari. De sancties zijn gericht op Surgutneftgas en Gazprom Neft, twee Russische oliebedrijven die 25% van de Russische olie-exporten afhandelen. De twee bedrijven verscheepten in 2024 gemiddeld 970.000 vaten per dag (bpd). Tussenpersonen die Russische olie leveren zijn gestopt met het aanbieden van vrachten na de meest recente sancties, volgens de CFO van Bharat Petroleum. De raffinaderij en andere Indiase staatsraffinaderijen kopen nu Russische olie in de spotmarkt, vooral van handelaren.

De Indiase regering overweegt extra energie-importen uit Amerika. Premier Modi zal dit nog met Trump bespreken. Er wordt geschat dat de groei van de olievraag in India voor het eerst die van China voorbij is gegaan in 2024. Voor 2025 wordt dit ook verwacht. Volgens macro en olievraag onderzoeker Kang Wu van SPGCI groeit de Indiase olievraag dit jaar met 180.000 vaten per dag. Deze zal naar verwachting jaar-op-jaar toenemen met 3,2%. China zag een toename van 148.000 bpd. De Chinese olievraag zal naar verwachting in 2025 met 1,7% stijgen.

Prijs Ruwe olie – Brent april 2025 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale

“Hervormingen van de planningsregels zullen de weg vrijmaken voor de bouw van kleinere en gemakkelijker te bouwen kernreactoren – bekend als kleine modulaire reactoren – voor de allereerste keer in het Verenigd Koninkrijk” – Britse overheid

De Starmer overheid, met het meest ambitieuze plan in Europa om het land te decarboniseren, gaat het eenvoudiger maken om kleinere nucleaire centrales te bouwen. Dit ondersteunt wederom dat de energietransitie niet haalbaar is zonder back-up van 24/7 beschikbare elektriciteit, waaronder nucleaire energie.

Bloomberg meldt dat de overheid van Keir Starmer van plan is de beschikbaarheid van locaties uit te breiden voor de bouw van nucleaire elektriciteitscentrales. Doelstelling is om de energiekosten te verlagen en de economie te stimuleren. Er zijn momenteel twee nucleaire centrales in aanbouw in Groot-Brittannië. Beiden kampen echter met vertragingen en kolossale kostenoverschrijdingen, welke tot sterke publieke kritiek hebben geleid:

• Hinkley Point C begon meer dan 10 jaar geleden met de bouw en zal nog enkele jaren bezig zijn met de afronding ervan. Door de vertraging zal de uiteindelijke afrekening van de centrale flink hoger zijn.
• Sizewell C is sinds 2020 in kosten verdubbeld toen oorspronkelijke plannen voor het project werden gemaakt met ontwikkelaar EDF, die ook Hinkley Point C bouwt. De kostenstijging werd geweten aan de kosten van bouwmaterialen en algemene inflatie.
• Dat is de reden waarom de nieuwe overheidsplannen gericht zijn op kleine modulaire reactoren in plaats van de grootschalige faciliteiten die jaren kosten om te bouwen. Het zal de eerste keer zijn dat small nucleair reactors worden gebouwd in Groot-Brittannië.

Kleine modulaire reactoren worden aangeprezen als de nucleaire centrales van de toekomst. Ze moeten echter nog op schaal worden ingezet, met onder andere kosten uitdagingen, regelgeving en bureaucratie als obstakels voor hun uitrol. De Starmer overheid lijkt zich te richten op de bureaucratie als ook op de oppositie van lokale gemeenschappen tegen nucleaire centrales.

Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2026 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale

”Niet alleen de frontmaand is gestegen. We hebben ook een stijging gezien in de prijzen voor de leverjaren 2026 en 2027.”– Rasmussen, hoofdanalist bij Global Risk Management

Europese aardgasprijzen stegen tot een 2-jarig hoogtepunt toen weermodellen een koude golf voorspelden voor Noordwest-Europa die tot begin deze week zou aanhouden. Een andere driver van de prijsrally zijn de aardgasvoorraden die snel worden leeg getrokken en ver onder kritische gemiddelden staan voor het seizoen. Hierdoor nemen aanbodzorgen toe met betrekking tot komende lente.

De prijs van het Nederlandse TTF steeg maandag 10 februari nog eens met 5,4% tot € 58,75 per megawatt-uur, het hoogste niveau sinds februari 2023. Op dinsdag werd een daling ingezet die tot vrijdagochtend 14 februari duurde. Nadat de prijs van piek tot dal ongeveer € 10 had ingeleverd, werd een tijdelijke bodem gevonden rond € 49 per MWh. Op maandag 17 februari kregen de TTF-prijzen weer een forse daling te verduren. Het maart 2025-contract zakte naar € 47,50 per MWh.

Door de koude golf stijgt de vraag naar aardgas en zal de gasbuffer op het continent sneller inkrimpen. De gasvoorraden staan onder 15-jarige gemiddelden. “Het risico dat de Europese Unie de lente ingaat met zeer lage gasvoorraden is de afgelopen weken toegenomen “, aldus Arne Lohmann.

De Europese Unie overweegt de potentiële introductie van een limiet op aardgasprijzen als onderdeel van schoon industrieel beleid die de Europese industrie een boost zou moeten geven. Europa verliest concurrentievermogen door aardgasprijzen die vier keer hoger liggen dan in Amerika. De prijslimiet wordt besproken binnen de Europese Commissie voordat in maart de zogenaamde Clean Indusrial Deal, ofwel het gerelateerde Action Plan on Affordable Energy ingaat meldt de Financial Times. De EU heeft momenteel een limiet op TTF-gasprijzen van € 180 per MWh. Dat is het zogenaamde ‘markt correctie mechanisme” uit 2022. Dit mechanisme is nooit nodig geweest aangezien prijzen dit niveau niet hebben bereikt.

Terwijl debatten over een nieuwe, tijdelijke limiet lopen, hebben veel participanten uit de energie-industrie en de markt hun zorgen geuit over het potentieel opnemen van de prijslimiet in de schone industrie deal. Energiebedrijven, banken, liquiditeit providers, exchanges en clearing huizen schreven gezamenlijk aan EU-president Ursula von der Leyen dat ze van mening zijn dat deze maatregel, als hij wordt aangekondigd, verstrekkende negatieve gevolgen kan hebben voor de stabiliteit van de Europese energiemarkten en de voorzieningszekerheid op het hele continent.

“De invoering van een kunstmatig prijsplafond zou geen oplossing bieden voor de onderliggende veranderingen in de mondiale gaswaarderingen als gevolg van de zich ontwikkelende dynamiek van vraag en aanbod. In plaats daarvan zou het waarschijnlijk het vertrouwen in TTF schaden en de mondiale gasgemeenschap ertoe aanzetten om over te schakelen op andere, ongeremde en dus meer representatieve referentieprijzen, die zich voornamelijk buiten de EU bevinden.”

Een gasprijslimiet zou het lange termijn aanbod voor Europa in de waagschaal kunnen stellen omdat het “Europa’s geloofwaardigheid zou ondermijnen als een serieuze afnemer in de wereldwijde gasmarkt”.

Prijs TTF gas leverjaar 2026 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale

“Deze record brekende uitbreiding benadrukt China’s leiderschap op het gebied van hernieuwbare energie, maar in plaats van steenkool te vervangen, wordt schone energie bovenop een diepgewortelde afhankelijkheid van fossiele brandstoffen gelegd.” – Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA)

Bovenop de toename van solar- en windinstallaties ten behoeve van de elektriciteitsproductie, lanceerde China in 2024 de bouw van 94,5 gigawatt (GW) aan nieuwe projecten voor kolencentrales. Dat is het hoogste niveau sinds 2015 volgens onderzoek van Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA). Ook gaf China in 2024 toestemming voor de bouw van 66,7 gigawatt (GW) aan nieuwe kolencentralecapaciteit, aldus CREA en Global Energy Monitor (GEM). Als ook de hervatting van uitgestelde projecten van 3,3 GW. Al deze goedkeuringen en bouwprojecten zorgen ervoor dat een aanzienlijk aantal nieuwe centrales de komende 2-3 jaar in bedrijf zullen komen, waardoor de rol van steenkool in het Chinese elektriciteitssysteem verder zal worden verstevigd. Dit in tegenstelling tot een krimp van 9,2 GW in de wereldwijde steenkoolvloot buiten China. Zo versterkt China haar dominante rol in de kolenproductie.

Daarbij voegde China in 2024 alleen al 356 GW toe aan solar- en windcapaciteit. Dat is 4,5 keer zoveel als de toevoegingen in de EU. En vergelijkbaar met de totale geïnstalleerde solar- en windcapaciteit in Amerika tegen het eind van het jaar, aldus het onderzoek. “Deze record uitbreiding toont China’s leiderschap aan in hernieuwbaar, en toch, in plaats van het vervangen van kolen, wordt de schone energie als laag bovenop een diep verankerde afhankelijkheid van fossiele brandstoffen gelegd”, aldus CREA.

Ondanks de belofte kolen tegen het eind van dit decennium uit te faseren, blijft China gecommitteerd aan kolen geproduceerde elektriciteit. Dit overschaduwt de vooruitgang in groene energie en legt de fundamentele uitdagingen bloot in China’s energietransitie, volgens het CREA rapport.

Wereldwijd is China toonaangevend in hernieuwbare energiecapaciteit, het is echter ook leider in kolengestookte elektriciteit. Het land blijft de belangrijke aanjager voor de recordhoge wereldwijde kolenvraag. De aanhoudende groei van de Chinese kolenvraag, voor o.a. de elektriciteitsproductie, toont aan dat kolen de baseload blijft van China’s elektriciteitssysteem als back-up voor de toename in hernieuwbaar. Dit zal nog jaren aanhouden nu de vraag naar elektriciteit omhoog springt door toenemende elektrificatie van woningen, bedrijven en transport.

Prijs ICE Coal leverjaar 2026 (usd/t) – week cloud candle, log scale

“De waarheid is dat de vermindering van de CO2-uitstoot in Europa bijna uitsluitend te danken is aan het vertrek van de industrie uit Europa”. – Drieu Godefridi, trader, filosoof en publicist

De EU wordt gedomineerd door één institutie: de Europese Commissie. Het is een soort Europese overheid met een monopolie op wetgevende initiatieven. De Commissie maakt er geen geheim van dat haar absolute prioriteit de Green Deal is: Europa omvormen tot een carbon neutrale samenleving. Dat betekent het bereiken van een evenwicht tussen geproduceerde broeikasgasemissies enerzijds en emissies die geabsorbeerd worden door natuurlijke of technologische koolstofputten anderzijds.

De belangrijkste strategie van de EU om dit evenwicht te bereiken bevat het terugbrengen van emissies door het grootschalig uitbreiden van hernieuwbare energie bronnen zoals solar, wind, hydro en biomassa. Daarnaast kan de energie efficiency van gebouwen, voertuigen en industrieën verbeterd worden en moet er bewogen worden richting industriële processen met weinig of nul emissies, vooral in staal, cement en chemie.

De EU richt zich ook op het ontwikkelen van carbon capture & storage (CCS) om CO2 te absorberen uit ontbrandingsbronnen of uit de lucht en op te slaan. Gevangen koolstofdioxide wordt doorgaans opgeslagen in geologische formaties zoals uitgeputte aardgasvelden of oude kolenmijnen. In Europa dient de bodem van de Noordzee als een ideale locatie voor carbon opslag. Het probleem is dat deze CCS-technologieën nog extreem duur zijn. Het op gigantische schaal opleggen van deze technologie met de eis van zero-carbon, impliceert extra kosten die geen enkele economie kan dragen. Dat is waarschijnlijk de reden waarom deze CCS-technologieën nog maar een marginale rol spelen in Europa.

De realiteit is dat de reductie van CO2-emissies in Europa vooral komt door vertrek van industriële bedrijven uit Europa. Dat is het addertje onder het gras: Europa verlaagt haar CO2-emissies ter grootte van en in verhouding tot de verplaatsing van deze industrie. Deze industrie wordt onmiddellijk herboren elders ter wereld: in Oost-Azië, Zuid-Amerika en Amerika.

Dit betekent dat de CO2-emissis die in Europa worden weggenomen, elders weer opduiken, voordat de producten van die specifieke industrie weer terug worden geëxporteerd naar Europa. Omdat transport extra emissies genereert, zal dit voor het totale volume aan CO2-emissies negatief uitpakken.

Prijs Emissierechten – Dec-25 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale

“PJM loopt groot gevaar niet genoeg opwekking te hebben om aan de vraag te voldoen.” – Federal Energy Regulatory Commission (FERC)

Aangezien de elektriciteitsvraag dit en komend decennium flink zal blijven groeien door datacentra, elektrische wagens en andere elektrificatietrends, moet de elektriciteit betrouwbaarder en goedkoper worden. Om dit te bewerkstelligen zal PJM Interconnection in april 50 nieuwe projecten analyseren gericht op het verbeteren van de netstabiliteit, aldus de Federal Energy Regulatory Commission (FERC).

PJM Interconnection coördineert in Amerika de beweging van de groothandel in elektriciteit. Deze regionale transmissieorganisatie verzekert het elektriciteitsaanbod voor 65 miljoen mensen in 13 staten in het Oosten en Middenwesten van Amerika, waaronder Washington DC.

PJM zal prioriteit geven aan grootschalige aardgasgeneratoren ter verzekering van de netstabiliteit en het verlagen van de elektriciteitskosten. De voorgestelde projecten zullen worden opgezet naast 55 Gigawatt (GW) aan eerder goedgekeurde projecten door de vorige regering, waaronder batterijen en hernieuwbare energie. Deze urgente beslissing komt binnen een maand nadat PJM een Level 1 noodsituatie en “Maximum Generation Alert“ afgaf voor het elektriciteitsnet, toen de poolwervel (polar vortex) zorgde voor een sterke stijging van de stookvraag.

FERC meldde afgelopen jaar dat PJM waarschuwde voor “zorgen over de toereikendheid van hulpbronnen” van het net na een enorme toename van de bouw van nieuwe datacentra en andere elektrificatietrends, waaronder EV’s en onshoring. De vraag is wat de oorzaak is achter de instabiliteit van elektriciteitsnetten en toenemende elektriciteitskosten. Klimaatbeleid speelt een belangrijke rol door de grote focus op groene technologie die de inflatie verergert en zorgt voor meer netinstabiliteit.

In Amerika worden aardgasgeneratoren als essentieel gezien om de netstabiliteit te herstellen en de elektriciteitskosten te verlagen.